Willa Żabińskich

Willa Pod Zwariowaną Gwiazdą

Na terenie Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego, kilkadziesiąt metrów od wejścia znajduje się modernistyczna willa, którą określa się jako „willę Pod Zwariowaną Gwiazdą”.

Wybudowano ją w 1931 roku, tuż przed wojną, jako służbowe mieszkanie dla dyrektora Zoo, Jana Żabińskiego. Obok Żabińskiego, jego żony Antoniny i dzieci Ryszarda i Teresy mieszkały tutaj zwierzęta, które wymagały dodatkowej opieki.

Willa była nie tylko miejscem do życia i pracy, ale przede wszystkim niemym świadkiem historii, która rozegrała się w jej murach podczas II wojny światowej. Na terenie Ogrodu Zoologicznego hodowano trzodę chlewną, która była zaopatrzeniem dla niemieckiej armii. Aby zdobyć potrzebną do wykarmienia świń paszę, Jan Żabiński mógł swobodnie poruszać się po mieście. Wykorzystał to, by wyprowadzać z terenu warszawskiego getta Żydów. Następnie razem z żoną ukrywali uratowanych w ten sposób ludzi w piwnicach willi. Piwnice były ogrzewane i miały dostęp do wody. Antonina Żabińska wypracowała z ukrywającymi się ludźmi pewien system komunikacji. Gdy tylko sytuacja stawała się niebezpieczna, ponieważ na terenie Ogrodu Zoologicznego pojawiali się niemieccy żołnierze, Żabińska siadała przy fortepianie i za pomocą uzgodnionych wcześniej melodii, przekazywała ukrywającym się konkretną informację. Na muzyczny znak przechodzili oni podziemnym tunelem i po wyjściu z budynku ukrywali się w zaroślach.

Za swoją heroiczną pomoc i narażanie życia, by ocalić jak największą grupę ludzi, Jan i Antonina Żabińscy zostali w 1965 roku uhonorowani medalem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, który przyznaje Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem. W 2017 roku miała miejsce premiera filmu „Azyl” („The Zookeeper’s Wife”) opowiadająca o bohaterskiej działalności Żabińskich w czasie okupacji.

Willa Pod Zwariowaną Gwiazdą nie ucierpiała w czasie wojny i po remoncie, który zakończył się w 2015 roku, jest otwarta dla zwiedzających. W pierwszym pomieszczeniu można obejrzeć bogatą kolekcje owadów, która należała do światowej sławy entomologa Szymona Tenenbauma – przyjaciela Jana Żabińskiego, który zmarł w getcie w 1941 roku. Oprócz gablot z owadami są tam również należące do Żabińskiego książki i popielniczka. W salonie stoi fortepian, na którym grała Antonina Żabińska. W piwnicach, w których ukrywali się Żydzi można obejrzeć filmy oraz odwiedzić salkę pamięci Magdaleny Gross, rzeźbiarki. Ukrywając się w willi Żabińskich, wypełniała czas, rzeźbiąc z gliny zwierzęta z Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego.

Udostępnij

Czytaj

Zdjęcie archiwalne

lokalizacja

ul. Ratuszowa 1/3